Napęd w samochodzie jest kojarzony przede wszystkim z jednostką napędową. To jednak połowa prawdy, bo to silnik generuje moc. Konieczne jest jednak jeszcze przeniesienie momentu obrotowego na koła. Jednym z kluczowych elementów konstrukcji pojazdu jest zatem układ przeniesienia napędu. A znaczącą jego częścią w przypadku pojazdów RWD i AWD jest właśnie wał napędowy.

Za co odpowiada i jak działa wał napędowy?

Wał napędowy to część, za sprawą której realizowane jest połączenie skrzyni i mostu. Mostu, który przekazuje następnie moment obrotowy na tylną oś. Jego historia zaczęła się zatem od pojazdów z tzw. klasycznym układem napędowym RWD (nie tylko aut ciężarowych). Dziś natomiast dominuje w przypadku samochodów z napędem na cztery koła. Także tych z napędem dołączanym.

Wał napędowy ma kształt walca. Obraca się wokoło własnej osi. Wykonany jest najczęściej ze stali lub aluminium. Choć dziś spotykane są także mechanizmy wykonane z włókna węglowego. Kluczowym elementem jest także podpora. Podpora składa się z łożyska. Element przytwierdzony jest za pomocą metalowej obejmy do podwozia samochodu.

Rodzaje wałów napędowych i ich budowa

Na rynku spotykane są przede wszystkim cztery rodzaje wałów napędowych. A właściwie nie tyle samych wałów, co raczej ich połączeń. Co łączy wał ze skrzynią biegów i mostem lub poszczególne elementy wału? W tym celu stosuje się przeguby:

• Kardan (popularnie zwanym przegubem Cardana). To nic innego jak przegub krzyżakowy, który dobrze znosi moment skręcający. W efekcie nadaje się do łączenia wałów sztywnych. Krzyżak charakteryzuje się wysoką trwałością i bezobsługowym charakterem.
• Rzeppa albo Weissa. Te podzespoły nazywane są kulowymi. W ich przypadku za przenoszenie napędu odpowiadają kule, które poruszają się w specjalnych prowadnicach.
• Tracta. To nic innego jak widełki, które zostały połączone ogniwami.
• Birfielda. Tu również pojawiają się kule i prowadnice. Tyle że geometria pracy prowadnic automatycznie ustawia na właściwej pozycji kule.

Zastosowanie przegubów jest konieczne. Bo wał napędowy, w przeciwieństwie np. do wału korbowego, nie może mieć stałej długości. Przekazanie napędu z silnika do mostu wymaga elastyczności. Musi być w stanie zmienić swoje położenie. Decyduje o tym dynamicznie zmieniająca się konstrukcja mostu napędowego. Ten pracuje przecież wraz z zawieszeniem i wychyla się podczas jazdy po nierównościach.

Specyfika pracy sprawia, że wał napędowy składa się z kilku elementów. Podstawą są złącza kołnierzowe umieszczone na końcach wału. Poza tym pojawia się przegub, złącze rurowe, korpus wału i połączenie przesuwne.

Jakie są objawy awarii wału napędowego w samochodzie?

Wał napędowy to część, która podlega zużyciu. Może się zatem okazać, że w toku eksploatacji ujawni usterkę. O jej wystąpieniu świadczyć będzie co najmniej kilka objawów. Kierowca powinien zwrócić uwagę m.in. na:

• występujące na kierownicy drgania podczas przyspieszania,
• wibracje na nadwoziu wynikające z bicia wału napędowego,
• problemy ze skręcaniem pojazdem,
• spadek mocy lub problem z przeniesieniem momentu obrotowego,
• dziwne dźwięki dochodzące spod auta.
• częstsze niż zwykle pojawianie się poślizgów w czasie jazdy.

Wał pozwala na przeniesienie momentu obrotowego i energii. Jednocześnie narażony jest na działanie dużych przeciążeń. Kolejnymi powodami problemów z wałami są braki w konserwacji i braki wyważenia.

Jakie usterki dotyczą wałów napędowych?

Wałów napędowych dotyczą najczęściej trzy typy usterek. Mowa m.in. o:

• problemach z podporami wału napędowego. To zdecydowanie najczęstszy problem. Czasami jego źródłem jest wiek auta i warunki atmosferyczne. Czasami natomiast wyważenie i spasowanie konstrukcji. Głównym elementem podpory jest w końcu prosta tuleja. To musi się zużyć.
• naturalnym zużyciu części lub ich zatarciu. Zatarcie to najczęściej wynik zaniedbań serwisowych lub wcześniejszych napraw i zastosowania niskiej jakości części.
• uszkodzeniu mechanicznym. To może wynikać z uderzenia podwoziem w czasie jazdy, kolizji lub po prostu przeciążenia. Elementy układu napędowego mogą się bowiem przegrzać.

Jazda z uszkodzonym wałem nie jest dobrym pomysłem. Po pierwsze dlatego, że grozi utratą stabilności przez samochód. Szczególnie podczas jazdy po nierównościach czy w zakręcie. Po drugie uszkodzony wał napędowy może doprowadzić do uszkodzenia elementów, z którymi współpracuje. Odbija się na stanie m.in. skrzyni biegów czy mostów.

Jak uniknąć usterki wału? Historie pojazdów uczą, że to nie zawsze jest możliwe. Mimo wszystko kierowca powinien decydować się na przegląd auta średnio raz na rok lub dwa lata. Interwał można skrócić w pojazdach, które są często eksploatowane w terenie. W czasie inspekcji warto dołożyć w jego okolicy środków smarnych.

Ile kosztuje naprawa wału napędowego w aucie?

Wał jest elementem układu przeniesienia napędu. A to oznacza aż trzy problemy. Pierwszy jest taki, że nowe części są po prostu drogie. Kompletny wał kosztuje od 2,3 do nawet 12 tys. zł. I to też mówimy o kwotach obowiązujących w sklepach motoryzacyjnych, a nie ASO.

• Alternatywnym rozwiązaniem jest regeneracja. Zastosowanie wału odnowionego sprawia, że cena części spada do kwoty wynoszącej od 500 do 1500 zł. To zasadnicza różnica.

Drugi z problemów jest taki, że mechanik podczas wykonywania naprawy będzie miał do dyspozycji przede wszystkim oryginalne części. Nowy wał bardzo rzadko występuje w postaci tańszego zamiennika. Po trzecie demontaż wału oznacza szeroko zakrojone prace. Usunięcie połączenia silnika do mostu napędowego będzie zatem kosztować od 200 do nawet 500 zł.